Udruženje Tropolje i Zapadne strane iz Glamoča postiže izuzetne rezultate na istraživanju lokaliteta pisanih starim ćiriličnim pismom, među kojima su neki iz petnaestog vijeka,.
Zbog toga se ovo područje smatra svojevrsnom arhivom ćirilice.
Ova istraživanja, kao sastavni dio programa očuvanja kulture, tradicije i pismenosti, traju nekoliko godina, a primarni cilj je evidentiranje i sistematizacija podataka o ovoj važnoj temi.
Na prostorima koje obuhvataju Tropolje i Zapadne strane, a to su Glamočko, Livanjsko i Duvanjsko polje, te Glamoč, Drvar i Bosansko Grahovo, nalazi se veoma veliki broj lokaliteta, sa spomenicima koji svjedoče o ćiriličkoj pismenosti stanovništva.
– Naša misija je da svima koji se interesuju za ovu oblast ponudimo sistematizovanu materiju. Osim Glamoča istražujemo područja Drvara, Bosanskog Grahova, Šipova i Mrkonjić Grada – kaže za Srpskainfo magistar Siniša Šolak, predsjednik Udruženja Tropolje i Zapadne strane.
Granični prostor
Istraživanja su usmjerena na granični prostor nastanjen srpskim narodom, gdje je evidentiran veliki broj materijalnih spomenika srpske kulture, koji imaju značajnu istorijsku i umjetničku vrijednost.
– Na inicijativu Mladenka Sadžaka, prije četiri godine počela su sistematska evidentiranja i istraživanja ćiriličkih nadgrobnih natpisa u području Glamoča. U cijelom Glamočkom polju ustanovili smo veliki broj spomenika sa epitafima – naglašava Šolak, autor nekoliko publikacija o ovoj temi, među kojima i knjige “Ćirilički spomenici Glamočkog polja – Pola milenijuma ćiriličke pismenosti Glamoča.
On napominje da su žitelji Glamoča posvećivali veliku pažnju njegovanju grobaljske kulture, sve do posljednje četvrtine 20. vijeka, podizali su spomenike u formi krstova, velikih dimenzija i bogato dekorisane.
– Za naša istraživanja najveću vrijednost imaju spomenici sa natpisima, jer pružaju uvid u način života pravoslavnih Srba kroz daleku istoriju. Paleografska i jezička izučavanja, grobni spomenici srpskog naroda u sjeverozapadnoj Bosni imaju visoku estetsku vrijednost.
Gledano ka cjelini, pretežni dio spomenika odražava visok domet zanatske obrade, što samo po sebi govori o pažljivo njegovanoj grobljanskoj kulturi – ističe Šolak, koji je ovoj oblasti pristupio veoma studiozno, ispisujući važne stranice knjiga i naučnih radova o drevnoj tekovini Srba u glamočkom kraju.
Naučne i istraživačke ustanove
Veliko epigrafsko i likovno nasljeđe srpskog naroda utisnuto u mramorje prije pet vijekova, Šolak i njegovi saradnici oživljavaju predačku tradiciju. Spomenici su, kaže naš sagovornik, oštećivani i zatrpavani, sekundarno upotrebljivani u gradnjama novih grobnica. I zbog toga je neophodno, smatra Siniša Šolak, uključivanje srpskih naučnih i istraživačkih ustanova u izučavanje srpskih grobalja na prostoru sjeverozapadne Bosne.
– Vjerujemo da snimanje i prikazivanje ovog dijela nacionalnog kulturnog nasljeđa Srba sjeverozapadne Bosne doprinosi njegovom očuvanju i naučnoj valorizaciji. Naučno ispitivanje grobalja u oblasti u kojoj jeste ugrožavan opstanak srpskog naroda, jedan je od uslova njegovog održanja na svom matičnom tlu – apeluje Siniša Šolak, ukazujući na značaj ovih starina.
Paleološka istraživanja na području Tropolja i Zapadnih strana, podsjeća, obuhvataju i čitav niz specifičnih ciljeva, mapiranje, dokumentovanje i sistematizaciju ćiriličnih spomenika.
Razvoj ćirilice
Najstariji nadgrobni natpis je iz 15. vijeka, a skoro svi spomenici iz 19. i 20. vijeka imaju epitafe. Broj pravoslavnih grobalja na području Glamoča je veoma veliki, više od stotinu sa masivnim, izuzetno visokim nadgrobnim krstovima.
Putem natpisa na starim stećcima i krstovima u Glamoču može se pratiti istorija i razvoj ćiriličnog pisma u našim krajevima, a jedna nedavno objavljena studija i knjiga Siniše Šolaka i Gorana Komara govori upravo o tome, naglašava istoričar Siniša Stanić.
Speleologija
Cilj nam je takođe, kažu u Glamoču, osnivanje škole speleologije. Ova istraživanja imaju za cilj pronalazak novih, nauci nepoznatih životinjskih vrsta iz podzemnog svijeta. Drugi cilj je kartiranje speleoloških objekata. Veliki pomaci su učinjeni u oblastima paleografije, planinarenja, biciklizma, speleologije, tako da ugošćavamo posjetioce koje te oblasti zanimaju.
srpskainfo.com
0