Zavičajni muzej Gradiška u saradnji sa gradskom upravom počeo je snimanje dokumentarno-igranog filma o pilotima, herojima Kraljevskog vazduhoplovstva koji su prije 80 godina, sa aerodroma u Rovinama i Aleksandrovcu bombardovali položaje Trećeg rajha.
Tokom aprilskog rata, naglašava istoričar iz Gradiške Bojan Vujčić, piloti Kraljevskog vazduhoplovstva su 1941. godine, nakon njemačkog bombardovanja Beograda, poletjeli sa aerodroma u Lijevče polju i uzvratili po ciljevima Trećeg rajha u Gracu i Mariboru.
– To je važan događaj o kojem se ovdje malo zna, osim u svjedočenjima starijih mještana. Postoji mnogo dokumenata koji jasno ukazuju da je osveta za Beograd značajan događaj srpskog vazduhoplovstva i uopšte naše istorije – kazao je Vujčić.
Naoružanje
Piloti Kraljevine Jugoslavije su 6. aprila 1941. godine bili stacionirani na vojnom aerodromu Rovine, navodi Aleksandar Ognjević, istoričar vazduhoplovstva i autor nekoliko knjiga na ovu temu.
KNEŽEVINA DOSPJELA U SVIJET Simo Brdar ovjekovječio maštovite Dragotinjce kroz knjige i film
– Vojno vazduhoplovstvo Kraljevine Jugoslavije imalo je u naoružanju 62 aviona “bristol blenhajm MK-1” i njima su bili opremljeni Prvi i Osmi bombarderski puk, te Jedanaesta izviđačka vazduhoplovna grupa.
Komandant Osmog puka Stanko Diklić je u skladu sa planom R-41, 6. aprila 1941. naredio da dva bombardera “bristol blenhajm” polete sa aerodroma Rovine, a za pratnju su im određena dva lovca tipa “hariken” sa obližnjeg aerodroma Aleksandrovac – kazao je Ognjević za Srpskainfo nakon snimanja prvih filmskih scena u Muzeju vazduhoplovstva u Beogradu.
Ognjević, koji je ovu tematiku detaljno istraživao u mnogim arhivama evropskih zemalja uključujući Njemačku i Austriju, smatra da su piloti, stacionirani na ratnim položajima u okolini Nove Topole, istinski heroji Aprilskog rata.
Zaboravljeni heroji
Istoričar i pukovnik avijacije Dragan Krsmanović kazao je da su mnogi heroji tog vremena nepravedno zapostavljeni, a time i zaboravljeni.
– Svakako da se među heroje mogu i moraju svrstati piloti Četvrtog lovačkog i Osmog bombarderskog puka koji su 7. i 8. aprila 1941. godine dejstvovali po ciljevima Trećeg rajha u Austriji. Ovo je važna godina, jer se navrašava osam decenija od tih događaja i sve, ukoliko ne spriječimo, potonuće u zaborav – kazao je Krsmanović, jedan od filmskih sagovornika.
Major Draško Živković, načelnik Muzeja vazduhoplovstva, ustanove gdje su snimljene prve filmske scene i izjave, pohvalio je inicijativu iz Gradiške i Republike Srpske za snimanje filma o pilotima Kraljevine Jugoslavije.
– U Muzeju čuvamo primjerke tipova aviona koji su učestvovali u borbama u Lijevču, ali to nije dovoljno da bi sačuvali s,ećanje. Ukoliko ne snimamo filmove i ne pišemo knjige, usmeno predanje će da se izgubi, da nestane, jer ono nije vječno. Zato ustanova kojom rukovodim će tokom snimanja filma i kasnije, dati punu podršku vašim aktivnostima – kazao je major Živković koji je ugostio filmsku ekipu iz Gradiške.
Planovi za jubilej
Bojan Vujinović, direktor Zavičajnog muzeja kaže da će film biti premijerno prikazan u Novoj Topoli, početkom aprila ove godine. Predstoji još nekoliko dana snimanja koja uključuju i naracije glumaca Zlatana Vidovića.
U okviru obilježavanja osamdeset godina od akcije srpskih pilota biće predstavljena knjiga “Ratni dnevnik” Aleksandra Ognjevića, te tematski prilagođena izložba slika Slobodana Vidovića.
Planirana je i stalna postavka arhivskih fotografija i dokumenata o vazduhoplovstvu Kraljevine Jugoslavije, nedavno renoviranom Domu kulture u Novoj Topoli.
HEROJSTVO DRAGIŠE MILIJEVIĆA
Formaciju jugoslovenskih lovačkih aviona predvodio je komandir 106. lovačke eskadrile kapetan Dragiša Milijević iz Negotina. On je oborio dva neprijateljska aviona prije nego što je pogođen.
Međutim, iako u oštećenom avionu, nastavio je borbu i oborio još jednog njemačkog lovca, a onda se njegova letjelica u plamenu srušila kod sela Rovine. Dvadeset pilota Kraljevine Jugoslavije, među kojima i Dragiša Milijević, odlikovani su 2004. godine viteškim mačem za iskazanu hrabrost i požrtvovanje u odbrani jugoslovenskog neba u Aprilskom ratu 1941. godine.