Višedecenijska inicijativa za trajnu počast austrijskoj humanitarki Diani Budisavljević, koja je u Drugom svjetskom ratu spasavala djecu iz ustaških logora, napokon je pretvorena u djelo izgradnjom spomen-česme u njenu čast.

U gradskom parku u Gradiški u završnici je spomenik u čast ljudske dobrote i humanosti, smatraju bivši logoraši koje je Diana spasla sigurne smrti i podarila novi život.

Inicijativa za izgradnju gradske česme u Gradiški potekla je od Zavičajnog muzeja, više udruženja građana i gradske uprave.

– Odlučili smo da česma bude posvećena Diani Budisavljević, koja je, na osnovu istorijskih dokumenata, tokom Drugog svjetskog rata iz ustaških logora spasila najmanje 10.000 kozaračke djece. Među njima je veliki broj iz Gradiške – rekao je za Srpskainfo Bojan Vujinović, direktor Zavičajnog muzeja Gradiška.

Bojan Vujinović

Naš sagovornik podsjeća da je u gradu na Savi prije više od pola vijeka izgrađen spomen-park posvećen uspomeni na kozaračku djecu stradalu u ratu, te da će u blizini spomenika „Kozarački pupoljak“ Bore Propoša poruku upotpuniti spomen-česma.

Pročitajte još:
Dramatična sudbina ZATOČENICE USTAŠKOG LOGORA: Kozarčanka sa dva imena i TRI PREZIMENA
– U bijele mermerne ploče biće utisnuti medaljoni Diane Budisavljević, simboličnog značenja i poruke. Česmu planiramo otvoriti tokom tradicionalnih jesenjih svečanosti. Tada ćemo prikazati film „Dnevnik Diane Budisavljević“, prirediti izložbu fotografija i dokumenata na temu stradanjea kozarčke djece u Drugom svjetskom ratu, te druge programe – naglasio je Vujinović, podsjetivši da je medaljon s Dianinim likom osmislio gradiški slikar i skulptor Mladen Stajčić.

Diana (Obekser) Budisavljević bila je humanitarka i nezavisna socijalna aktivistkinja, porijeklom iz Austrije. Rođena je 15. januara 1891. godine u Insbruku, kao pripadnica visoke građanske klase. Nakon završenog školovanja udala se za ljekara Julija Budisavljevića i 1919. godine preselila u Zagreb. U jesen 1941. godine saznala je za stradavanja djece i žena u ustaškim logorima, te osnovala „Akciju Diane Budisavljević“.

Pročitajte još:
ILIJA IVANOVIĆ (90), učesnik proboja iz LOGORA U JASENOVCU: Fašizam i ustaštvo još NISU PORAŽENI
HEROINA DOBIJA SPOMEN-PLOČU “Dodati da je Diana Budisavljević spasla srpsku djecu”
Skupljala je i slala pomoć u novcu, hrani, odjeći i lijekovima zatočenim ženama i djeci u logorima Loborgrad, Gornja Rijeka, Stara Gradiška, Jasenovac, Mlaka i Jablanac. Shvativši da to nije dovoljno, organizovala je izvlačenje i prevoz majki i djece iz logora, kao i udomljavanje nezbrinute logoraške djece u zagrebačke, jastrebarske i sisačke porodice, kao i u dječje domove i bolnice, te prikupljala pomoć za njihovo uzdržavanje.

Diana je u svom dnevniku bilježila svjedočanstva o stravičnom teroru ustaša nad srpskim ženama i djecom. Vodila je podatke o oko 12.000 djece i njihovih majki s područja Korduna i Kozare, a upravo je njena evidencija omogućila spajanje porodica koje su bile razdvojene ratom i protjerivanjima.

Mika Bundalo

Među njima je i Mika Bundalo iz sela Grbavci u Knešpolju, o kojoj je snimljen film “158“ i koja je za našu redakciju nedavno u Beogradu svjedočila o dobročinstvu Diane Budisavljević.

Ranjena ptica

Bivši logoraši okupljaju se svake godine ispred spomenika „Ranjena ptica“ u Gornjim Podgradcima, posvećenom djeci Kozare koja se nisu vratila iz rata. Ovo obilježje, rad slovenačkog skulptora Tone Svetine, napravljeno je 1983. godine od starog oružja sakupljenog na Kozari.

“Ranjena ptica“ je dio jugoslovenskog projekta „Arena traži vaše najmilije“ u okviru kojeg je snimljen film „Tri jablana“, napisano nekoliko monodrama, među kojima „Joka kći kozaračka“ Marina Zurla, roman „Vučići“ Tone Svetine i druga ostvarenja.

Tragični spiskovi

U ustaškim logorima umoreno je 4.444 djece do 12 godina starosti s područja Gradiške. To su 52 autobusa djece koja su, većinom tokom ljeta 1942. godine, odvedena u smrt.

O tome je za Srpskainfo svjedočio i Ilija Ivanović, jedan od logoraša koji je pobjegao iz Jasenovca tokom proboja, rekavši da je postojao logorski sektor „Djeca“.

Prema ovim spiskovima, većina gradiških sela je opustjela. Tako je iz Bistrice ubijeno 272 djece, Vrbaške 264, Gašnice 380, Gornjih Podgradaca 487, Donjih Podgradaca 169, Jablanice 403, Kijevaca 118, Miloševog Brda 194, Mokrica 216, Orahove 131, Sovjaka 154 djece…

srpskainfo.com

0